错位相减法是一种用于求和特定数列的通用方法,主要用于等差数列与等比数列相乘形成的“差比数列”的求和。其核心思想是通过错位相减简化求和过程。以下是推导过程的详细说明:
一、适用场景
当数列的通项公式为 $a_n = b_n \cdot c_n$,其中 ${b_n}$ 是等差数列($b_n = b_1 + (n-1)d$),${c_n}$ 是等比数列($c_n = c_1 q^{n-1}$)时,该数列的前 $n$ 项和 $S_n$ 可用错位相减法求解。
二、推导步骤
-
写出前 $n$ 项和表达式
设 $S_n = a_1 + a_2 + \cdots + a_n$,其中 $a_n = b_n \cdot c_n$。 $$S_n = \sum_{k=1}^n (b_k \cdot c_k) = \sum_{k=1}^n \left[ (b_1 + (k-1)d) \cdot c_1 q^{k-1} \right]$$
展开后得到: $$S_n = b_1 c_1 \sum_{k=1}^n q^{k-1} + d c_1 \sum_{k=1}^n k q^{k-1}$$
其中,$\sum_{k=1}^n q^{k-1}$ 是等比数列的前 $n$ 项和,$\sum_{k=1}^n k q^{k-1}$ 是等比数列与等差数列乘积的前 $n$ 项和。
-
乘以公比 $q$
将 $S_n$ 乘以公比 $q$: $$q S_n = b_1 c_1 \sum_{k=1}^n q^k + d c_1 \sum_{k=1}^n k q^k$$
注意到 $\sum_{k=1}^n q^k = q \frac{1-q^n}{1-q}$(等比数列求和公式)。
-
错位相减
用 $q S_n$ 减去 $S_n$: $$q S_n - S_n = b_1 c_1 \left( \frac{q(1-q^n)}{1-q} - 1 \right) + d c_1 \left( \sum_{k=1}^n k q^k - \sum_{k=1}^n q^k \right)$$
左边化简为 $(q-1)S_n$,右边第二项为 $\sum_{k=1}^n (k-1) q^k$,即 $\sum_{k=1}^n k q^k - \sum_{k=1}^n q^k$。
-
化简求和
通过进一步化简,得到: $$S_n = \frac{b_1 c_1 (1 - q^n)}{1 - q} + \frac{d c_1 \left[ q \frac{1-q^n}{(1-q)^2} - \frac{q(1-q)}{(1-q)^2} \right]}{1}$$
最终整理为: $$S_n = \frac{a_1 - a_{n+1} q^n}{1 - q}$$
其中 $a_n = b_n c_n$,$a_{n+1} = b_{n+1} c_{n+1}$。
三、公式总结
对于数列 $a_n = b_n \cdot c_n$,其前 $n$ 项和 $S_n$ 的公式为: $$S_n = \frac{a_1 - a_{n+1} q^n}{1 - q} \quad (q \neq 1)$$
其中 $a_1 = b_1 c_1$,$a_{n+1} = b_{n+1} c_{n+1}$。
四、示例
求 $S_n = 1 \cdot 2 + 3 \cdot 2^2 + 5 \cdot 2^3 + \cdots + (